Scenariusz nr 4 Ocena podstawowych parametrów życiowych – pomiar częstości oddechów
Cele dydaktyczne
- Prawidłowe wykonanie pomiaru częstości oddechów,
- Prawidłowa interpretacja wyniku pomiaru częstości oddechów,
Efekty kształcenia
- Monitoruje stan pacjenta na wszystkich etapach jego pobytu w szpitalu lub innych placówkach opieki zdrowotnej, między innymi przez ocenę podstawowych parametrów życiowych: temperatury, tętna, ciśnienia tętniczego krwi, oddechu i świadomości, masy ciała i wzrostu.
- Dokonuje bieżącej i końcowej oceny stanu zdrowia pacjenta i skuteczności działań pielęgniarskich
Przygotowanie sali symulacyjnej
– sala dydaktyczna,
– krzesło zabiegowe,
– trenażer ręki,
– sprzęt do pomiaru ciśnienia tętniczego,
– temperatury w zależności od techniki zabiegu,
– zegar ze stoperem,
Podstawy teoretyczne
Cykl oddychania
- częstotliwość oddechów (prawidłowo w spoczynku 12–15/min)
- oddech przyśpieszony (tachypnoë) – przyczyny: emocje, wysiłek fizyczny, podwyższona temperatura ciała, przyczyny duszności (>30/min nierzadko jest objawem rozpoczynającej się niewydolności oddechowej w przebiegu chorób płuc lub serca)
- oddech zwolniony (bradypnoë) – przyczyny: choroby OUN (m.in. ze zwiększeniem ciśnienia wewnątrzczaszkowego), zatrucia opioidami i benzodiazepinami
Głębokość oddechów (głębokość wdechu)
- oddech pogłębiony (hyperpnoë; oddech Kussmaula) – w kwasicy metabolicznej
- oddech spłycony (hypopnoë) – może występować w niewydolności oddechowej, zwłaszcza gdy dochodzi do wyczerpania mięśni oddechowych (w następnym etapie oddech szczątkowy [„rybi”; łapanie powietrza] i bezdech [apnoë])
Proporcja wdechu do wydechu – prawidłowo wydech jest nieco dłuższy niż wdech; znaczne wydłużenie wydechu występuje w zaostrzeniach chorób obturacyjnych (astma, POChP)
- inne nieprawidłowoścI
- oddech Cheyne’a i Stokesa – nieregularny oddech polegający na stopniowym przyśpieszaniu i pogłębianiu oddechów, a następnie zwalnianiu i spłycaniu z chwilami bezdechu (z okresowymi przerwami w oddychaniu); przyczyny: udar mózgu, encefalopatia metaboliczna lub polekowa, niewydolność serca
- oddech Biota – szybki i płytki nieregularny oddech z przedłużającymi się okresami bezdechu (10–30 s); przyczyny: zwiększone ciśnienie wewnątrzczaszkowe, uszkodzenie OUN na poziomie rdzenia przedłużonego, śpiączka polekowa
- oddech przerywany głębokimi wdechami (wzdychający) – pomiędzy prawidłowymi wdechami pojawiają się pojedyncze głębokie wdechy i wydechy, często ze słyszalnym westchnieniem; przyczyny: zaburzenia nerwicowe i psychoorganiczne
Tor oddychania
- piersiowy – zależny od pracy mięśni międzyżebrowych zewnętrznych, przeważa u kobiet; jest jedynym torem oddychania w znacznym wodobrzuszu, w zaawansowanej ciąży, dużych guzach w jamie brzusznej, porażeniu przepony
- brzuszny (przeponowy) – zależy od pracy przepony, przeważa u mężczyzn, dominuje w zesztywniającym zapaleniu stawów kręgosłupa, porażeniu mięśni międzyżebrowych i w nasilonym bólu opłucnowym
Ruchomość klatki piersiowej
- paradoksalne ruchy klatki piersiowej – zapadanie się klatki piersiowej podczas wdechu; przyczyny: uraz powodujący złamanie >3 żeber w >2 miejscach (tzw. wiotka klatka piersiowa) lub złamanie mostka – paradoksalna ruchomość części ściany klatki piersiowej; niekiedy w niewydolności oddechowej z innych przyczyn
wzmożona praca dodatkowych mięśni oddechowych (mostkowo – obojczykowo – sutkowych, czworobocznych, pochyłych) – gdy czynność mięśni międzyżebrowych zewnętrznych i przepony nie utrzymuje prawidłowej wymiany gazowej (przyczyny takie jak duszności. Widoczne jest zaciąganie przestrzeni międzyżebrowych. Chory stabilizuje obręcz barkową poprzez oparcie kończyn górnych o sztywne podłoże (np. brzeg łóżka).
Lista kontrolna czynności
