Scenariusz nr 12 Tlenoterapia bierna

Efekty kształcenia

  • Doraźnie podaje tlen, modyfikuje dawkę stałą insuliny szybko i krótko działającej,

Przygotowanie sali symulacyjnej

– sala dydaktyczna,

– łóżko,

– manekin całopostaciowy lub trenażer  „głowa do intubacji”,

– „wąsy tlenowe”,

– maska tlenowa,

– maska tlenowa z rezerwuarem,

– reduktory tlenowe z zakresem regulacji przepływu do 15l/min.,

– butla tlenowa lub dostęp do gniazda tlenowego naściennego,

Podstawy teoretyczne

Tlen jest lekiem, i tak jak każdy lek należy go stosować zgodnie ze wskazaniami i dokładnie dawkować. Przedawkowanie tlenu prowadzi do wystąpienia działań toksycznych.

Jedynym wskazaniem do leczenia tlenem jest niedotlenienie (obniżenie ciśnienia parcjalnego tlenu we krwi). Prawidłowe ciśnienie parcjalne tlenu we krwi tętniczej (PaO2) wynosi 100 mm Hg podczas oddychania powietrzem (zawartość tlenu [FiO2]: 0,21).

Zgodnie z krzywą dysocjacji hemoglobiny,  wysycenie hemoglobiny tlenem (saturacja) zależy od PaO2, stężenia 2,3-difosfoglicerynianu (2,3-DPG) w erytrocytach, pH i temperatury. 1 g hemoglobiny wiąże 1,39 ml 02. W celu utrzymania dostatecznej dostawy 02 do tkanek Pa02 nie powinno być mniejsze niż 70 mm Hg, a saturacja nie mniejsza niż 85%  Mniejsze wartości są wskazaniem do podawania tlenu do oddychania (tlenoterapia).

 

Kliniczne objawy niedotlenienia

Do klinicznych objawów niedotlenienia (hipoksji) należą:

  1. Sinica – występuje, gdy stężenie odtlenowanej hemoglobiny wynosi co najmniej 5 g%

(Uwaga: objaw ten nie występuje u chorych z ciężką niedokrwistością [stężenie hemoglobiny we krwi <5 g%]),

  1. Duszność – wyraz nadmiernej pracy mięsni oddechowych w celu zwiększenia wentylacji minutowej,
  2. Niepokój, pobudzenie, lęk – świadczą o niedotlenieniu ośrodkowego układu nerwowego,
  3. Utrata przytomności – występuje w skrajnych stanach niedotlenienia ośrodkowego układu nerwowego,
  4. Kwasica metaboliczna – jest wyrazem przemiany beztlenowej w tkankach,

 

Metody tlenoterapii

Wyróżniamy następujące metody tlenoterapii:

– Bierna – tlen jest wdychany dzięki zachowanej wydolnej wentylacji chorego,

– Czynna – tlen (lub mieszanina oddechowa) wtłaczany jest do dróg oddechowych i pęcherzyków płucnych przy pomocy oddechu wymuszonego (oddech zastępczy),

 

 

Zasady leczenia tlenem

Stosując tlenoterapię przestrzegaj następujących zasad:

  1. Stosuj tlen tylko w przypadku niedotlenienia (hipoksemii), niezależnie od mechanizmu jego powstania.
  2. Stosuj odpowiednie stężenie cząstkowe tlenu (Fi02), tak aby uzyskać Pa02co najmniej 80 mm Hg.
  3. Stosuj tylko tlen ogrzany do temperatury ciała, o wilgotności względnej 100%.
  4. Do oddychania podawaj jedynie tlen medyczny (tzn. posiadający atest).

 

 

Toksyczne działanie tlenu

Przedawkowanie tlenu jest szkodliwe dla organizmu, ponieważ działa toksycznie, co ujawnia się w wielu narządach już po 8-24 godzinach oddychania tlenem w stężeniu 100%.

Tlen medyczny można pobierać z:

  • Sieci gazów medycznych szpitala (oddziału) – najczęściej tlen magazynowany w postaci ciekłej rozpręża się, po czym zostaje doprowadzony pod ciśnieniem roboczym (ok. 4,5 atmosfery) do sieci gazów medycznych, w której zainstalowano gniazda automatyczne służące do przyłączania odbiorników tlenu.
  • Cylindrów – ze względów bezpieczeństwa stosowanie cylindrów na oddziałach szpitalnych oraz w leczeniu domowym jest niedozwolone.
  • Koncentratora tlenowego – urządzenia, które przez sito jonowe wyłapuje tlen z powietrza i nieprzerwanie dostarcza go w objętości 4-5 l/min w stężeniu do 95%. Jest to najlepsze źródło tlenu do stosowania w domu chorego.
  • Indywidualnego pojemnika z ciekłym tlenem – jest to naczynie izotermiczne o pojemności około 1 litra, służące jako źródło tlenu dla jednego chorego; jest przystosowane do noszenia przez pacjenta.

 

 

Metody tlenoterapii biernej

– Podawanie tlenu przez cewnik wprowadzony do jamy nosowej Cewnik perforowany na końcu wprowadza się przez nozdrze zewnętrzne na głębokość 1-3 cm. Tlen podawany z szybkością do 3 l/min pozwala zapewnić stężenie tlenu w mieszaninie oddechowej do 30% i zwiększyć saturację o około 15-20%.

– Podawanie tlenu przez maskę twarzową bez regulacji stężenia. Maski twarzowe z tworzywa sztucznego dostępne w różnych rozmiarach, posiadają otwory boczne, przez które wypływa nadmiar tlenu. Przy dopływie tlenu z szybkością do 5 l/min metoda ta zapewnia stężenie 02w mieszaninie oddechowej do 50%.

– Podawanie tlenu przez maskę twarzową z regulacją stężenia . Maska twarzowa z regulacją stężenia tlenu posiada zwężkę zasysającą powietrze, stąd zapewnia określone stężenie tlenu w mieszaninie oddechowej (w granicach 25-33%). Stosowana jest w leczeniu przewlekłej niewydolności oddechowej, w której zbyt duże stężenie tlenu doprowadza do hipowentylacji (zmniejszenie napędu oddechowego w wyniku zmniejszonego pobudzania chemoreceptorów obwodowych, co doprowadza do wzrostu PaC02).

– Podawanie tlenu przez maskę twarzową z workiem oddechowym i zastawką . Worek oddechowy stanowi zbiornik, z którego pobierany jest tlen podczas wdechu, wydech następuje natomiast do otoczenia przez zastawkę jednokierunkową. Maska taka umożliwia uzyskanie 100% stężenia tlenu w mieszaninie oddechowej i stosowana jest w leczeniu ostrego niedotlenienia.

Lista kontrolna czynności